Klinik Çalışmalarda Meta Analizi ve Meta Regresyon : Bir Uygulama

Abstract

Bu çalışmanın amacı araştırıcılara meta analizi ve meta regresyon yöntemini tanıtarak, uygulanabilir bir çözüm haline getirmektir. Çalışma çölyak hastalığı ve kanser üzerinde yapılmış olan farklı yıllar ve ülkelerde dokuz çalışma üzerinde bir uygulama yapılarak gösterilmiştir. Regresyon veya çoklu regresyon yöntemlerini bir veya daha fazla ortak değişken (bağımsız değişken) ve bir bağımlı değişken arasındaki ilişkiyi değerlendirmek için kullanılmaktadır. Mevcut çalışmada, değişik sonuçlarla bildirilen çölyak hastalığının kanserle olan ilişkisine ait mevcut kanıtların gücünü değerlendirmek için meta analiz ve sonrası meta regresyon yapıldı. Çalışma sonuçlarındaki değişkenlik veya heterojenliğin incelenmesi de kritik bir sonucu incelemek açısından önem arz eder. çölyak hastalığı ile kanser arasındaki mevcut çalışmalar, meta analizi birleştirildi. İkinci adımda meta regresyon analizi uygulandı. Bu sonuç, çölyak hastalarında genel malignite insidansının biraz arttığı söylenebilir. Ayrıca Meta regresyon yönteminde etki büyüklüğü ile regresyon varlığı test edilmiştir. Test sonucunda ilişki olduğu belirlenememiştir. İlgili sonuca göre; çölyak hastalığı ve kanser arasındaki ilişki için yapılan çalışmada alınan verilerin heterojenite derecesinin orta düzeyde olduğu bulunmuştur. Meta-analizi yaparken kapsama alınan çalışma sayısı az veya çalışmaların güven aralıkları (%95GA) çok geniş ise heterojenite açısından yanlış negatif bir sonuç elde edilebileceği dikkate alınmalıdır. Çalışma dizaynlarında (design) çalışmalar arası veya hasta popülasyonlarında heterojenite, meta-analizlerdeki yapılan en yaygın kusurlardan biridir. Ayrıca, çalışmada bilinen klasik regresyon yöntemleri kullanarak moderatör (bağımlı ve bağımsız bir değişken arasındaki ilişkinin gücünü etkileyen üçüncü bir değişken) değişkenlerin çalışma etki büyüklüğü (effect size) üzerindeki etkisini incelemek için meta-analizde kullanılan meta-regresyon yönteminin kritik yönleri tanıtılmıştır. Ayrıca, verilerin bir uygulaması yapılmıştır. Meta-regresyonda çalışmaların ve açıklayıcı değişkenlerin sayısının az olması durumu da, heterojenliğin potansiyel nedenleri olarak ifade edileceği bilinmelidir.

With this study, the presentation of meta-analysis and meta-regression methods as useful solutions to the researchers is aimed. It has been conducted as a practice of nine studies which are on celiac disease and cancer cases that are observed in different years and countries. The regression and multiple regression methods are used in order to evaluate the relationship between one or more covariates (independent variables) and one dependent variable. In this study, a meta-analysis and post-meta-regression were conducted to evaluate the strength of the differently reported existing evidence for the association of celiac disease with cancer. Examining the variability or heterogeneity in the results of studies is essential for evaluation of the conclusion. Firstly, the present studies on celiac disease and cancer were combined with meta-analysis, and then metaregression method was performed. As a result, it is marked that the incidence of malignancy is slightly increased in patients with celiac diseases. The existence of regression was also tested with effect size in the meta-regression method. However, no relation has been found as a result of the test. According to the related results; the heterogeneity level of the obtained data in the study on the relationship between celiac disease and cancer was found to be moderate. During the process of meta-analysis, if the number of included studies are inadequate or the confidence intervals of the studies are too wide (%95), it should be taken into consideration that a false negative result can be obtained in terms of heterogeneity. One of the most common mistakes in metaanalysis is the heterogeneity in patient population or in study designs. By using usual and classic regression methods, the important perspectives of the meta-regression method used in meta-analysis to examine the effect of the moderator variables (a third variable that affects the strength of the relationship between dependent and independent variables) on the study effect size were presented in the study. In addition, a practice of the data has been conducted. It should be noted that the low number of studies and explanatory variables in meta-regression can be stated as potential causes of heterogeneity.