Meme kanserinde birincil ve ikincil korunma önlemlerine ilişkin ebe ve hemşirenin rolü

Abstract

Meme kanseri, birçok ülkede kadınlarda en sık görülen kanser türü ve ölüm nedenidir. Meme kanserinin kesin nedeni bilinmemekle beraber genetik, çevresel ve hormonal etkenlerin önemli rol oynadığı bildirilmektedir. Meme kanserine karşın kesin koruyucu hiçbir yöntem bulunmadığından dolayı korunmada hastalığın erken dönemde saptanması oldukça önemlidir. Meme kanserinin gelişimi, riski azaltacak ya da en aza indirgeyecek tutum ve davranışlar yoluyla önlenebilmekte, erken tanı ve etkili tedavi yöntemleriyle yaşam süresi ve kalitesi yükseltilebilmektedir. Bu nedenle, birincil ve ikincil korunma yöntemlerinin kadınlara öğretilmesi büyük önem taşımaktadır. Yüksek yağlı diyet, alkol tüketimi, fiziksel egzersiz eksikliği gibi yaşam tarzı ve çevresel faktörlerin meme kanseri gelişimine etkisini gösteren kanıt temelli çalışmalar bulunmaktadır. Bu etkenlerin ortadan kaldırılması morbidite ve mortalitenin azalmasına katkıda bulunabilmektedir (birincil korunma). Klinik meme muayenesi, kendi kendine meme muayenesi, mamografi gibi tanı testlerini içeren ikincil korunma önlemler ise premalign veya subklinik kanserlerin tanımlanması ve tedavisinde önemli rol oynamaktadır. Ayrıca, kadınların meme kanseri ile ilgili bilinçlenmesi ve davranış değişikliklerinde bulunması meme kanseri insidansını azaltmada önemli ölçüde katkı sağlayabilmektedir. Bu konuda, ebe ve hemşireler kadınlara meme kanserinde yaşam tarzı değişiklikleri ve erken tanı yöntemlerine ilişkin eğitimler vererek meme kanserinde farkındalığın artmasında büyük rol oynayabilirler. Bu derlemenin amacı meme kanserinde birincil ve ikincil korunma önlemlerine ilişkin ebe ve hemşirelerin rol ve sorumlulukları hakkında bilgi vermektir.

Breast cancer is the most common type of cancer and cause of death among women worldwide. Although definitive cause of breast cancer is not known, it is reported that genetic, environmental and hormonal factors play an important role. It is highly important to detect the breast cancer at an earlier stage for prevention, as there isn’t any definitive prevention method against cancer. Development of breast cancer is prevented via positive attitude and behaviours reducing risk and early diagnosis and effective treatment may increase quality of life and life span. Therefore , it is important to educate women about primary and secondary prevention methods. There are evidence based studies that show the influence of life style and environmental factors on the development of breast cancer such as high-fat diet, alcohol consumption, lack of physical exercise. The elimination of all these factors may contribute to decrease in morbidity and mortality (primary prevention). Secondary prevention, comprising diagnostic tests such as self-examination of breast, clinical breast examination, mammography aid in the early identification and treatment of premalignant or subclinical cancers. Also, behaviour modification, as well as greater awareness among women regarding breast cancer, may significantly contribute towards reducing the incidence of this cancer. In this regard, midwives and nurses can play a significant role in increasing awareness about breast cancer by providing training in lifestyle modifications and diagnostic methods of early - stage breast cancer. The purpose of this review is to provide information on the role and responsibilities of midwives and nurses related to primary and secondary prevention measures of breast cancer.